Az erdélyi Lucifer időutazásra viszi Ádámot és Évát
Szerző: Dehir.hu | info@dehir.hu Közzétéve: 2012.03.01. 10:13 | Frissítve: 2012.03.01. 15:57
Debrecen – Arany János rajongott a Tragédiáért, Rákosi betiltotta, a rendezők pedig rendszeresen meghúzzák. Bemutató a Csokonai Színházban pénteken.
A magyar színházak életében kivételes lehetőségnek számít, ha színre állítják Madách Imre művét, Az ember tragédiáját. Ádám, Éva és Lucifer utazása időben és térben színészeket és színházat próbáló feladat. Debrecenben többször láthatták már a nézők ezt a klasszikust az elmúlt évtizedekben is: 1996-ban például Lengyel György rendezett előadást a Tragédiából az akkori Kölcsey kamaraszínházában, Lucifer szerepében Csikos Sándorral.
A tavalyi év részben a Tragédia vonzásában telt a Csokonai Színház számára: a teátrum részt vett a középiskolások számára indított Ádámok és Évák projektben, nyáron pedig a Szegedi Szabadtéri Játékokon Vidnyánszky Attila rendezett előadást Madách művéből. A Tisza-parti városban monumentális térben, előadásonként 4 ezer néző előtt játszották a darabot. A színház művészei (Trill Zsolt, Cserhalmi György, Hobo) mellett debreceni középiskolások (főleg az Ady-gimnáziumból) is részt vettek a produkcióban, melyről utóbb látványos fotóalbum jelent meg. Nemrég pedig a Duna Televízió is műsorra tűzte a szegedi előadásról készült felvételt.
Vidnyánszky Attila művészi feladatának tartja Madách költői, filozofikus gondolatainak újra- és újraértelmezését – olvasható a színház honlapján. A Csokonai falai között most készülő Tragédia különlegessége, hogy a másfél évtizeden át Lucifert alakító Trill Zsolt ezúttal Ádám szerepét játssza. (Trill alakította a bukott angyalt a beregszászi kőszínházi előadásban, valamint a zsámbéki rakétakilövő állomáson és a Szegedi Szabadtéri Játékokon is.) Most viszont Luciferként a sepsiszentgyörgyi Tamási Áron színház művésze érkezik, Pálffy Tibor – akit Vidnyánszky Attila úgy is emleget, mint az erdélyi Hobót –, Éva szerepében a beregszászi Vass Magdolna látható.
Talán nem túlzás azt állítani, hogy a világirodalom legfontosabb művei között tarthatjuk számon Madách Imre művét. A születése óta eltelt másfél évszázadban az egyik legnépszerűbb, talán legtöbbet színpadra állított mű. Madách 1859-ben februárjában kezdte írni, 1860-ban márciusában fejezte be. A Tragédia mai változata magán viseli Arany János kéznyomait is, aki értő megbecsüléssel közelített a műhöz, felismerte annak nagyságát, és finom igazításokat javasolt Madách Imrének a szövegen.
A Tragédiát először 1883. szeptember 21-én színpadra állították a Nemzeti Színházban. Természetesen a 15 színből álló művet némileg „húzni” kellett – ahogy azóta is teszik ezt –, mivel a szöveget teljes terjedelmében felhasználó, a szerzői utasításokat hűen követő rendezés akár 5-6 órás előadást is eredményezhetne. S már a 19. század nézői sem voltak annyira ráérősök, hogy bírták volna ezt...
A Tragédia diadalmenete nagyjából 1945-ig töretlen volt a hazai színpadokon: ekkor azonban szinte hadjáratot indítottak ellene a kiépülő diktatúra kultúrpolitikusai. A leggyakoribb jelzők a reakciós és a vallásos voltak, de a haladásellenesség is gyakran előkerült Madách művével kapcsolatban. 1947-ban konkrétan betiltották a Tragédia bemutatását, és ez a tiltás hét éven át tartott. Csak 1955-ben került elő újra, akkor a Nemzeti Színház tűzte műsorra. Ám Rákosi nyomására az előadások számát erősen lecsökkentették, és végül el is tűnt a színlapokról Az ember tragédiája.
A Tragédiát elemző művek száma könyvtárnyira duzzadt. Kiemelkedő ezek sorából S. Varga Pál 1997-es kismonográfiája – Két világ közt választhatni. Világkép és többszólamúság Az ember tragédiájában –, melyben a Debreceni Egyetem irodalomtörténésze kimutatta a Madách művében tetten érhető „polifón nyelvszemléleti és kompozíciós elvet”. Ahogy Bitskey István, a Kossuth-díj bizottságának újabb, szintén debreceni tagjai írta S. Varga tanulmányáról: „meggyőzően érvelt amellett, hogy a szöveg különböző szólamai önálló nyelvi világokat hoztak létre, s ez a polifónia az 1860-as évek európai világképi útkeresésére adott egyik lehetséges autentikus válasz.”
149 évvel az első, a budapesti ősbemutató után Vidnyánszky Attila negyedjére is nekifutott, hogy színre vigye Az ember tragédiáját. A próbafolyamatokról a színház honlapján blog olvasható.
Debrecenben március 2-án tartja a premiert a Csokonai Színház.
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)