Debreceninek lenni: Szabó Magdától a Tankcsapdáig, a zsibitől a Nagyerdőig
Szerző: Szénási Miklós | szenasi.miklos@dehir.hu Közzétéve: 2022.04.16. 11:00 | Frissítve: 2022.04.16. 11:00
Debrecen – Mi a közös mondjuk egy énektanárban, egy virágkötőben és egy szülész-nőgyógyászban? Hogy nők? Hogy sikeresek? Vagy hogy egyszerűen nagyon jók abban, amit csinálnak? Ez is, az is. Mindemellett egy új kötet szereplői is.
A könyvet csak annyi időre hagytam a kanapén, amíg kisétáltam a konyhába egy pohár vízért, és amikor visszatértem, már a feleségem kezében volt. Lapozgatta, nézte a képeket, beleolvasott a szövegekbe, sorolta az ismerősöket, akik magukról meséltek, és e városhoz, Debrecenhez fűződő viszonyukról vallottak.
Tulajdonképpen így lehetne a legrövidebben összefoglalni, milyen egyszerű is ennek a kötetnek az útja. A CSAK Példakép(p) címen megjelent album e példányának küldetése máris teljesült: a helyére került és örömet okozott olvasójának.
Kicsit több, mint félszáz debreceni nő szerepel ebben a szép kiállítású albumban. Sokfélék nagyon: gátfutó olimpikon, énektanár (aki mellékesen textilműves és szappankészítő), szociológus, bábos, balettmester, óvodavezető, néptáncos, idegenvezető, festő, újságíró, rendezvényszervező, ékszertervező, cukrászda tulajdonos, zongoraművész, nevelőszülő, popsztár, osztályvezető főnővér, virágkötő, szülész-nőgyógyász, agrármérnök is van köztük, hogy csak néhányat soroljunk. Vannak köztük biztosan, akik találkoztak már a való világban is, de itt, e lapokon és hasábokon egészen közeli ismerőseivé válnak egymásnak – s nekünk, olvasóknak is. Közös nevezőjük ez az album, a város, az életük, amibe finoman bekalauzolnak.
Van, aki a legmélyebb, legfájdalmasabb titkát osztja meg velünk. Azt, amit nem mondhatna el senkinek, de elmond itt mindenkinek arról, hogy 27 éve egy „doktornő” (így, idézőjelben, ahogy írja) azt mondta neki, amikor a kislánya megszületett: „Anyuka, ez egy kis állatka, hagyja itt meghalni”. Egy másik orvos viszont könyvet vitt neki a Down-szindrómáról, egy harmadik pedig elmagyarázta, mit is jelent az, hogy lyukas a szíve. Más arról mesél, mit jelent neki ez a hely, amelyet nem nevezhet szülővárosának, de mégis ez élete városa, mert itt él gyerekkora óta, ideköti a család, a barátok, az ismerősök és a hivatása.
„Elmondhatom, hogy kevés olyan része van Debrecennek, ahol nem jártam, ahová nem fűznek emlékek, érzések.”
S megint más azt idézi fel, hogy bár sok lehetősége volt máshol lenni, tanulni, élni, de mégsem tudta elképzelni sehol máshol az életét, csak itt.
„Mint egy igazi csillagtúrázó jártam be, és tanultam meg a világot. Sok élmény és tudás köt Stockholmhoz, de az összes iskolámat itthon, Debrecenben végeztem.”
Van, aki számára a Homokkert a kedves hely és a zsibogó, a „zsibi”, ahogy a debreceniek emlegetik. Másnak a Görögkatolikus Metropolitai Hivatal levéltára: az első munkahelye, ahova nagyon viszontagságos úton jutott csak el, mert „mozgássérültként nagyon nehéz munkát találni”, ám olyan boldogan megy oda dolgozni, mintha hazajárna.
Annyiféle történet kel életre röviden e lapokon, ahány szereplője van ennek az albumnak. Néha sírós, néha nevetős, néha megható, néha egészen elképesztő sorsok és személyiségek nyílnak meg előttünk. Érdekes látni azt, milyen sokan vannak, akik nem itt születtek, de mégis idetartoznak, itt vannak otthon. A kötet megálmodója, szerkesztője, Porkoláb Gyöngyi is közéjük tartozik.
„Második lányom születése évében, a család döntése apropóján kerültem a fővárosból nyíregyháziként Debrecenbe. A cívisváros, amelyet kívülről sokan gőgösnek látnak, nem adta könnyen magát, de talán ezzel a gondolattal nem vagyok egyedül.”
– olvashatjuk sorait. Amit viszont nem ír le, hogy hány ötlet, hány kezdeményezés fűződik a nevéhez – s mind az érték, a helyi érték, a debreceniség jegyében. Civil szervezetek létrehozása, közösségi események, bálok, beszélgetős esték szervezése, a Méltóság Mezeje program üzenetének közvetítése, futófesztivál a rákbetegek méltóságáért, irodalmi pályázatok iskolások részére – csak néhány a sokból. De említhetjük a CSAK Design vásárokat is, ahol a kreatív ipar helyi szereplőivel találkozhat a közönség, vagy az Átjáró emlékezetes sorozatát is, ahol sikerült bizonyítani, milyen jól elfér egymás mellett a tradíció és a modernség. Kedves írója, Szabó Magda emlékét ötlete és produceri ténykedése nyomán színdarab őrzi és naptárkönyv, most pedig ezzel az albummal lépett elénk.
Nem kérdés: ez egy személyes válogatás. Minden válogatás az – ám ez korántsem jelenti azt, hogy mellőzné a tárgyilagosságot. A kötetben szereplő hölgyek ugyanis mind tudnak valamit, ami különleges, amiben nagyon jók, ami miatt megérdemlik a tiszteletet és a megbecsülést. Azt is, hogy itt legyenek ebben az albumban. Lehetne azzal jönni, hogy miért nincsenek többen, százan, kétszázan vagy ezren is akár – de akkor ez az album még terjedelmesebb lenne. Kellett egy vonalat húzni, ez a kötet ilyen, ennyi nővel, ennyi hőssel, ennyi példaképpel. Példa gyanánt, példaképp, milyen is lehet az ember, milyen is lehet az élet.
Az előszót Széles Diána alpolgármester jegyzi, a záró gondolatokat Porkoláb Gyöngyi, és a kötet legutolsó lapján feltűnik március végén elhunyt egykori kollégánk, a Debreceni Egyetem sajtófőnöke, M. Tóth Ildikó. S fotója alatt egy fájdalmasan rövid idézet: „Elnémultam ettől a képtelenségtől”.
A fekete-fehér borító (Barna Gréta munkája) mögött színes, művészi porték (Csatáry-Nagy Krisztina ihletett fotói), a szereplők által választott debreceni szerzők idézetei – Szabó Magdától, Szabő Lőrincen, Tóth Árpádon, Borbély Szilárdon és Stetka Éván át a Tankcsapdáig – és személyes vallomások arról, milyen itt élni, mit szeretnek ebben a városban, hova vinnék el, aki hozzájuk érkezik. Milyennek látják ezt a helyet, mit jelent számukra, szerintük debreceninek lenni.
Ez az üdítő sokféleség tökéletesen alkalmassá teszi ezt az albumot, hogy bármikor belelapozzon bárki (és nem csak hölgyek!) – csak úgy. Rácsodálkozzon, milyen színes is a világ, milyen is a mi Debrecenünk. S túl ezen akár fészket is verhet az olvasó fejében a gondolat, hányféle sors van. Hányféle színe (néha fonákja) az életnek. Hányféle pálya és irány. S talán példa is akad, ő merre haladhatna a saját útján. Mint a kötetben szereplő, több mint ötven példakép.