A francia galériák is felfedezték a debreceni festőt – fotókkal
Szerző: Szénási Miklós | szenasi.miklos@dehir.hu Közzétéve: 2017.07.02. 10:03 | Frissítve: 2017.07.02. 10:07
Debrecen – Az ablak előtt akt, a sarokban absztrakt festmény. Legalább háromezer képet festett eddigi pályája során. Uzonyi Ferenc műtermében jártunk.
Uzonyi Ferenc műterme egy különleges hangulatú, rózsákkal teli debreceni kert közepén áll. Becsengetek, kijön festékes pólóban és nadrágban, kinyitja a kaput, mosolyog. Különös ember ez a festő. Sokfelé találkozhatunk vele a városban, s nemcsak tárlatok megnyitóin: szereti a színházat, a filmek és a zene világát is. Azok sorába tartozik, a kevesek közé, akik meg tudnak élni pusztán a művészetből. Mégsincs akkora arca, ami árnyékot vetne rá, bár tudja, vannak a szakmában, akiknek a szemében ez megbocsáthatatlan bűn.
De ez régen is így volt. Felidézi, hogy amikor fiatalemberként bekopogtatott egyik-másik alkotókörbe, gyakran tapasztalt irigységet és szakmai féltékenységet. Első igazán meghatározó mesterei Bényi Árpád és Kapcsa János voltak, akiktől tényleg tanulhatott. Bényi Árpád, akitől művészettörténetet tanult az egyetemen, gyakran meghívta a műtermébe is, ahol teáztak és pirogot ettek, úgy beszélgettek az alkotásról. Kapcsa pedig azzal kezdte, hogy megmutatta, hogyan álljon az alkotáshoz, merészen, bátran, nagy lendülettel. Milyen technikát alkalmazzon, mire figyeljen.
Mindig is óriási energiákat vitt az alkotásba Uzonyi Ferenc. Sokat dolgozott, kitartóan. Sokféle korszakot megélt. Egy időben városokat, utcákat, tájképeket festett, máskor a zene ragadta magával. Pár éve az absztrakt felé mozdult el. “Általában egy-két nap alatt megfestek egy képet, de igazából nem egyszerű megválaszolni, mikor is lesz teljesen kész egy festmény” – árulja el, és mutatja azt a munkáját, amin lassan egy esztendeje dolgozik, s újra meg újra előveszi. Kérdezem, megtapinthatom-e, bólint: tényleg van benne anyag, egészen térhatású.
Ez nekem egészen olyan, mintha egy szobába lépnék, ahol egyszerre van délután és este – az egyik nonfiguratív képe felé. Éppen tegnap járt itt egy orvos, jön a válasz, aki szintén egy szobát látott bele, és végigmutogatta, hol látja a függönyt, az ablakon beeső fényt. Pedig ezeknél a képeknél Uzonyi Ferenc nem akar tárgyakat, valós elemeket belevinni a festménybe: hagyja, hadd vigye magával az alkotás lendülete, és a színek, a formák hozzák létre azt a harmóniát, ami megérinti a nézőt. “Ha ide tennék még egy kevéske pirosat, vége lenne, felborulna az egyensúly” – magyarázza, mennyire pontosan kell “kimérni” minden részletet.
Csapongva beszélgetünk, szóba jön az is, hogy legalább háromezer képet festett eddigi pályája során. Most, a válság után nehezebb idők vannak még mindig, de ennek ellenére sem hagyja abba a munkát, nem tart szünetet, csak gyűlnek a képek, mutatja. Amit meg kell festenie, azt megfesti, mondja. Az ablak előtt akt, a másik sarokban absztrakt képek. “Az ott a lányom, az anyja ruhájában” – mutat a falon függő festményre.
A nagyobbik lánya sem esett messze az apjától. Uzonyi Enikő, aki a Medgyessy-gimnázium képzőművészeti tagozatára járt, arról ábrándozott, hogy szeretne eljutni New Yorkba. Miután leérettségizett és Budapestre került, sok minden történt vele. Élete eseményeiről naplót vezetett, amiből végül egy könyv lett. Összegyűjtött zsebpénzén lefordíttatta angol nyelvre, és kiküldte New Yorkba több kiadónak is ezt a könyvet. A Simon and Schoster kiadónak megtetszett és kiadta.
“Volt egy álmom, amikor egy kiállításon jártam” – meséli. “Ott lógtak a falon a képek, néztem őket, nagyon tetszettek és csak annyit tudtam, hogy valami fiatalember festette őket, de nem tudtam, ki és nem is láttam. Aztán amikor felébredtem, még mindig emlékeztem ezekre a képekre, és úgy éreztem, meg kellene festenem őket.”
A színház is szóba kerül beszélgetésünk során, meg Debrecen, ahol él, ahol otthon van. (Az életrajz felől közelítve: 1963-ban Hajdúböszörményben született, az agráregyetemen tanult, 1991 óta szabadúszó festő.) Nemrég a Balatonon járt, most még van néhány füredi témájú kép, amit meg kell festenie, mondja. A párizsi sikert én hozom szóba, az azért nem semmi, ha egy debreceni festő képe rekordáron kel el kint, s rövid időn belül több tárlata is nyílhat, mert felfedezték maguknak a francia galériák.
Felidézi találkozását a francia szobrásszal, aki tavaly ősszel járt Debrecenben és el volt ragadtatva a várostól. Guy Geymann, a Párizsi Szalon, a világ egyik legrégebbi művészeti intézményének korábbi alelnöke felvetette a lehetőségét annak, hogy a cívisváros és Párizs között egyfajta művészeti cserekapcsolat jöjjön létre. Hogy mi lesz ebből, még nem tudni, mondja, s felidézi, hogy Párizs tényleg a művészetek fővárosa, ahonnan nézve Magyarország bizony nagyon messze van. “Amikor kint jártam és szóba hoztam Munkácsy Mihályt, csak néztek, ki az. Pedig annak idején, 1869-ben nagy sikere volt kint. De ma már őt sem ismerik. Szóval a debreceni művészet, a debreceni kultúra csak nyerhetne egy ilyen kapcsolattal.” Ez a franciákon aligha fog múlni: a Párizsi Szalon jövőre meghívta Magyarországot, hogy külön tárlaton mutatkozzon be.
Átlépünk a másik szobába, ahol megjelenik Ashley is, a kis fehér kutya. Lelkesen rohangál a képek előtt – nyilván hozzá van szokva a művészet permanens jelenlétéhez… Hatalmas könyvszekrények: az egyik oldalon réginek tűnő kötetek, mint egy antik könyvtár állománya, a másik falon azok, amiket mostanában olvas. Hesse szinte minden mennyiségben, és Hamvas Béla, Müller Péter is. Régebbi és újabb könyvek jelzik, mennyi minden érdekli
Ha szigorúan vesszük, Uzonyi Ferenc pont nem fér bele az X generációba, ahova az 1965 és 1979 között születettek tartoznak. Ám valójában őt is ahhoz a debreceni középnemzedékhez lehetne sorolni, azokhoz az alkotókhoz, akik az ország egyik legizgalmasabb művészeti intézményével, a Modemmel élnek egy városban, ám helyük ott nincs, legfeljebb nézőként. Viszonylag rezignáltan veszi ezt tudomásul. Mint mondja, nem tartozik semmilyen művészeti körhöz, csoporthoz. 53 éves, sikeres alkotó. Fest. Számára ez a legfontosabb.
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)