Nagy idők, durva élvhajhászás: feltámadt a nagy Gatsby világa
Szerző: Wiedemann Krisztina | info@dehir.hu Közzétéve: 2013.06.09. 13:37 | Frissítve: 2013.10.24. 22:45
Luxusautókkal és szemkápráztató díszletekkel kacsint vissza a múlt: az amerikai álmot Leonardo DiCaprio kísérli meg újraélni. Kritika.
A Benjamin Button különös életének rosszemlékű, 2008-as megfilmesítése után volt bennem némi félelem: vajon az amerikaiak egyik nemzeti kincse, F. Scott Fitzgerald újra áldozatául esik-e egy csapat, filmesnek mondott pénzember kényének-kedvének? Szerencsére nem így történt. Bár a Leonardo DiCaprio főszereplésével készült A nagy Gatsby egyenetlenségei néha bosszantóak, nincs okunk azt érezni, hogy a modern kor csúnyán elbánt a nagyszerű alapanyaggal. Öröm, hogy Fitzgerald kritikája, amivel az 1920-as évek elején a dúsgazdag, nemtörődöm, keleti parti felső tízezret illette könyvében, sértetlenül visszacseng a filmben – elsősorban esztétikus képekben és meghökkentő zenei betétekben jut érvényre. A készítők oldaláról nézve ugyanakkor hamisítatlan Baz Luhrmann darab, mely tökéletesen illeszkedik a Rómeó és Júlia, illetve a Moulin Rouge „társaságába”.
F. Scott Fitzgerald a dzsesszkorszak néven elhíresült „vad idők” királya volt. Életvitele a húszas években nem sokban különbözött A nagy Gatsby léháinak életformájától. Mindössze 24 éves volt, amikor egy csapásra meggazdagodott azzal, hogy az egyik kiadó vállalta első regénye (Innen az édenen) megjelentetését. Jól fizető magazinok vették később a szárnyaik alá, ő pedig minden sort el tudott adni, amit leírt. Az anyagi jólét a csillogó lokálok világába hajtotta, s végül az alkohol rabja lett; nem volt képes megtartani a kívülálló szemlélődő alapállását, azt a pozíciót, amihez kezdetben nagyon is ragaszkodott.
Az új Gatsby-mozi esetében azt látjuk, hogy a rendező nem kívánja határozottan szétválasztani a Fitzgerald életrajz lényegi elemét és a tulajdonképpeni művet, amint keretet álmodik egy barátság köré. A mesélőt, Nick Carraway-t (Tobey Maguire) épp alkoholfüggőségéből próbálják kigyógyítani írásterápiával egy magánklinikán: ráveszik arra, hogy írja ki magából mindazt, ami már az elviselhetetlenségig nyomja a szívét. Keleti parti kalandjáról mesél, arról az időszakról, amikor felcsapott brókernek, és West Egg-ben kibérelt egy kis vityillót egy óriási villa tőszomszédságában. A tornyos kastély tulajdonosa Jay Gatsby (Leonardo DiCaprio) volt, aki minden különösebb ok nélkül elképesztő estélyeket adott, ahol a Broadway ünnepelt csillagai is megfordultak. Szép szavak, csillogó díszletek kendőzték itt el a „durva élvhajhászást”, ami „a semmiből jött és a semmibe zuhant bele”. Nick és Jay barátsága láthatatlan szálakon szövődik, miközben közelebbről megismerjük Nick unokatestvérét, Daisy-t (Carey Mulligan) is, aki azok közé a felelőtlen emberek közé tartozik, akik törnek-zúznak, majd lelkiismeret furdalás nélkül visszavonulnak a pénzük nyújtotta biztonságba.
Baz Luhrmann érzékletesen festi le a közöttük és Gatsby között tátongó szakadékot, bár több olyan részletet is kihagy a kisregényből, melyek erősíthették volna utóbbi jellemrajzát. A szemkápráztató látvány kedvéért a rendező lemond arról is, hogy Fitzgeraldhoz hasonlóan a cselekmény szerves részévé tegye a féktelen mulatozásokat: megelégszik azzal, hogy egyetlen állóképbe merevíti a mulatságok hangulatát. Furcsa, a képtelenség határát súroló multi-kulti egyveleget tár elénk a film első harmadában, majd minden átmenet nélkül hagyományos, már-már konzervatív jelenetsorokat komponál. Sokat bíz Caprio-ra, aki kisfiús bájjal ölti magára Gatsby lényét.
A helyes út megtalálásának képessége ritka kincs, melyből nem részesül mindenki azonos mértékben – írja Fitzgerald a regény elején –, s néha előfordul, hogy legtisztább formájában azokban fedezzük fel, akiknek nem volt alkalmuk sem jót, sem rosszat ismerni. Kétes üzelmei ellenére Gatsby ragyogó gyémánt, aki „hitt a zöld fényben, a mámorító jövőben”. Egyedül őrzi a reményt, addig, ameddig csak teheti. Karnyújtásra kerül álma megvalósulásához, ám az ábránd, amit kergetett valójában már a múlté – fogalmaz a regényíró, aki a dzsesszkorszak tivornyáiból hajnalban józanodó amerikaiak reményvesztettségét sűríti bele egyetlen mondatba: „Így törünk előre, hajózunk az árral szemben, mely szakadatlanul visszasodor a múltba.”
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)