Mindenki más bőrébe bújt a Nagyerdőn
Szerző: Piskóty Teréz | info@dehir.hu Közzétéve: 2018.08.06. 08:29 | Frissítve: 2018.08.06. 08:36
Debrecen – A tanú című film hangulatát megidéző előadást láttunk a szabadtérin. Kritika.
A félelem nagy úr – ez különösen igaz akkor, ha mindenkiről jelentés készül és néhány névtelen bejelentés is elég ahhoz, hogy valakit egy fekete autóval az éj leple alatt elhurcoljanak. Pelikán elvtárs szelleme még mindig közöttünk volt – legalábbis a Nagyerdei Szabadtéri Játékokon.
John Cleese szerint „a bohózat: ami az emberrel történik élete legrosszabb napján”. Nos, ha ez a kijelentés kicsit sarkított is, mégis átérezhető. A Thália Színház Csoda korban élünk című előadása egy ilyen napot idézett meg, miközben felsorakoztatta a kényszermegoldásokat, amelyekre nagy szükség volt az életben maradáshoz az 1950-es években Magyarországon, még akkor is, ha a rendszer elismert művésze volt az illető. A tanú című film hangulatát idézte az előadás, amely alkotás minden történelembe csak kicsit is jártas néző arcára mosolyt tudott csalni, még ha keserédest is. Michael Frayn angol író, drámaíró darabját Hamvai Kornél dolgozta át ízig-vérig magyarrá.
A történet a szigligeti alkotótáborban játszódik, ahol a rendszer megbecsült művészei gyűlnek össze, hogy némi pihenés – de inkább vacogás közben, mivel télen játszódik, és a fűtés is rendetlenkedik – egymást inspirálva írják meg következő, a kommunizmus dicsfényét erősítő művüket.
Mindezt az egykori pedellusból átképzett gondok felügyeli, aki úgy őrködik minden egyes betű papírra vetése fölött, mintha még mindig kisdiákok lennének a kezei között.
Az alkotói válság persze mindenkit megkörnyékez, de akad olyan is, aki csak a vonaton hagyta irományát, így minden percben attól retteg, hogy mikor olvashatja sorait valaki más neve alatt. Természetesen a művészvilág sem kerülhetett ki a besúgórendszer látóköréből, de nem ez okozza a legnagyobb bajt. Sass Tibort felterjesztik Sztálin-díjra, így egyenesen Olaszországból jön újságíró interjút készíteni vele, de Sass elvtárs eltűnik illegális disznóvágást keresve a környéken, így valakinek be kell ugrania helyette, s ki más lenne alkatilag a legalkalmasabb, mint a mindenes Malacsik.
Kis problémát jelent, hogy ez a hasonlóság valóban csak a külsőségekben jelentkezik, egyébként különbözőbbek nem is lehetnének. Majd mégis feltűnik Sass elvtárs, aki később (többször is) elhalálozik. Váratlan vendégek is felbukkannak, s az elindított szerepcsere dominóelv módjára gyűrűzik a rendszer megtorlásától való félelem következtében. Mert
ha Malacsik lett Sass elvtárs, akkor ki a mindenes?
Erre a szerepre végül is beugorhat a gondnok, de akkor az ő szerepét ki veszi át? És így tovább. Az már csak mellékes, hogy a szerelmi légyottokról szóló jelentés a féltékeny férj kezébe kerül, s egy regény következő fejezetei pedig a hatóságokhoz.
Tehát teljes lett a káosz, s ez a nagyerdei színpadon sem volt másképp. A közönség csak kapkodta a fejét, miközben átérezhette a hangulatot. Hiába egy meleg levegőtől terhes nyári estén tekinthették meg az előadást a nézők, mégis érezhető volt a téli szél fuvallat a színpad felől. A díszlet remek és hiteles volt. Az egykori fényűző kastély még itt-ott átütött a kommunizmus jelképein. A bútorok, melyek már retrószámba mennek, otthonos érzetet keltettek, hiszen egy-egy ismerős darabot mindenki felfedezhetett. Ezt a díszletet népesítették be a színészek nem kis odafigyeléssel megalkotott jelmezekben, melyek bár a kényelmet részesítették előnyben, de nem tudom, hogyan gondolhatták akkoriban komolyan például Schell Judit nadrágszoknyáját…
A nyelvi buktatók vittek színt igazán az amúgy inkább szürke közegbe. Néhány olasz, sőt orosz szónak muszáj volt elhangzania kicsi latinnal fűszerezve, de az igazán parádés a túlzott „ö” hang használata volt. Malacsik ugyanis éles ellentétet képviselt a magas irodalmat megtestesítő, választékosan beszélő írókkal. Sass elvtársként viszont gyorstalpalón kellett levetkőznie beszédhibáját, ami nem sikerült teljesen, így az alkotótábor minden tagja próbált súgni, aminek az lett a vége, hogy már maguk is belezavarodtak. Olyan helyen cserélték ki az „ö” hangot „e”-re, ahol már egyáltalán nem volt szükség rá, ezzel nem egyszer felhőtlen jókedvet varázsolva a nézőtéren.
Schell Judit tulajdonképpen az egyetlen igazán női karakter volt a darabban, de mégis más volt, mint szokott. Nem dívaként szerepelt, inkább az abszurd helyzetből való menekülése volt előtérbe helyezve. Vida Péter olasz újságíróként kicsit túlzásnak hatott ebben a közegben, s erre szívesen rá is játszott. Mózes András jól hozta a megfelelési kényszere miatt mindent elvállaló fiatal írót. Szervét Tibor formálta meg Darányit, a gondnokot, akinek igazán betekinthettünk a múltjába, ami nem is volt egyedülálló 1953-ban, mégis sablonosnak tűnt, de nem rossz értelemben. A szerep éppen így élt a legjobban a színpadon. Kissé merev volt, de hihető. Tamási László esetében már-már úgy tűnt, hogy nem is játszik, hanem csak magát adja, pedig az igazi slusszpoén is neki jutott. Csányi Sándor a féltékeny férj szerepében és szinte egyetlen, de többször ismételt mondatával – „a kritikus sosincs ott, mégis mindent tud...” – epizódszereplőnek tűnt, de színfolt volt. A legjobb kabarészínészekre emlékeztetett, ahogy próbált beletörődni a sorsába, de a Szigligeten talált káoszban még ez sem ment neki. Szabó Erika és Domokos László bár rövid ideig voltak reflektorfényben mégis bizonyítottak. Nagy Viktorra hárult igazán nagy feladat, hiszen Malacsikot, a mindenest, aki Sass elvtárs bőrébe bújt és magát az eredeti Sass Tibort, a Szálin-díjra felterjesztett írót is el kellett játszania. Bűvészek is megirigyelnék tehetségét és a Thália Színház szervezettségét. Szinte fel sem tűnt, hogy sosem volt egyszerre a színpadon az eredeti és az ál Sass, annyira gyorsan váltott, de nemcsak ruhát, hanem jellemet is. A közönség kissé értetlen volt az előadás végén, hogy egy színésszel kevesebb fogadta a tapsot és hajolt meg.
A Thália Színház még A hőstenor című produkciójával kezdte meg színházi témájú előadás-sorozatát, melynek fontos eleme a színjátszás. Ennek volt része a Premierajándék, de a Csoda korban élünk is ide sorolható, hiszen nemcsak a színészek, de a történetben a szereplők is más bőrébe bújnak, amely helyzet mindig derültséget hoz. A szerepjátszás ugyanis csak a színpadon vicces, a való életben inkább menekülés, hogy mindenki megőrizhesse személyiségét, még ha ez ellentmondásnak is tűnik. Ez csak azért lehetséges, mert most is csoda korban élünk.
A Nagyerdei Szabadtéri Játékok következő produkciója, a Frida lesz a Budapesti Operettszínház és a Duda Éva Társulat előadásában, amelyet augusztus 7-én láthat a közönség.
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)