Scapin, a szemfényvesztő megbünteti a pszichopapákat
Szerző: Szénási Miklós | szenasi.miklos@dehir.hu Közzétéve: 2011.10.10. 08:09 | Frissítve: 2012.01.07. 11:45
Debrecen – Nem aprózta el az idei évad nyitányát a Csokonai Színház: igazi nagyágyúkat vonultatott fel a közönség kegyének elnyerése végett.
PARÁDÉ. A szerző örökös klasszikus, a komédiák királya, Molière. A rendező az a román Silviu Purcărete, aki a debreceni társulattal és A tüzes angyal című Prokofjev-operával a tavalyi szegedi Armel Operaversenyen csuklóból elnyerte a legjobb produkció díját. (Ne legyenek kétségeink: a román színház – s egyre inkább a román film is – évtizedekkel előttünk jár!) A próbák során változott a szereposztás, Cserhalmi betegsége miatt a címszerepet Trill Zsolt vette át. Így aztán nem tudtuk meg, Cserhalmi milyen Scapin lett volna. Az viszont biztos: Trill a magyar színészek kezdő tizenegyében játszik. Csak épp nem áll be a sorba, hogy jó sokat keressen, viszont hülyét (értsd: celebet) sem csinál magából, mint nem egy fővárosi kollégája.
ZÚZÁS. A Scapin furfangjai című komédiát Molière 1671-ben írta, Debrecenben viszont Scapin, a szemfényvesztő címen fut. A terep fiktív kocsma, vagy szállodahall, valamikor a múlt század első felében, amikor már van telefon, kék fényekkel jön a rendőrség, s néha mintha bombák hullanának. A szöveg szerint (melyet Rideg Zsófia fordított a mai néző szájízének megfelelően) generációs konfliktusok mentén szerveződik a dráma: az apák parancsba adják, kihez menjen a lány, s kit vegyen el a fiú. Akiknek ez nem tetszik, mert az érzelem útját szeretnék járni. Így első olvasásra klasszikus, tehát poros darab ez, ám Purcărete tesz róla, hogy ne így gondoljuk. Nagyjából tíz másodperc alatt gyorsítja fel százra a darabot, hogy végig az első felvonás során úgy érezzük magunkat, mint egy izgalmas rockkoncerten, ahol megy a zúzás. A szereplőkről hamar lehull a lepel (olykor szó szerint is), s kiviláglik, hogy valódi hús-vér alakok. Gyávák, becstelenek, becsvágyók, durvák, mulatságosak, szánandók, agyasak – ki milyen.
PÖRGÉS. Az alaphangot a tántorgó Trill adja meg Scapin, a szolga és nem mellékesen (élet)művész szerepében. Hozzá fordul a magát nyomorultul érző Octave (Rácz József), segítsen, mert jön rettegett apja, Argante (Varga József), és botrány lesz, mivel nem a kiszemelt gazdag lányt vette el. Nincs egyedül a pácban: Leander (Mészáros Tibor) is fél az apjától (Gerent szerepében Garay Nagy Tamás brillíroz), és hasonló kéréssel áll elő. Scapin iszonyatos sebességgel pörög, és fenekestül felforgat mindent az egyébként is kaotikus világban. Lazán alázza a környezetét, s mert hozzá van szokva, hogy e téren ő a csúcsragadozó, zokon esik neki, amikor rá is jár a rúd, s addig töretlenül flegma jellemének más tulajdonságai is előtérbe kerülnek: Scapin hiú, érzékeny, hisztis és bosszúálló. Parádés gegekkel, burleszkszerűen száguld a darab a szünetig, nem is értjük, lehet-e innen még magasabbra emelkedni. Lehet, ám amikor elérjük azt a pontot, ahonnan az előadás már csak stagnálhatna, a tetőn Purcărete behúzza a kéziféket. Visszatérünk Molière eredeti világába, ahol a klasszikus szabályok szerint (majdnem) minden a helyére kerül. A szerelmesek egymásra találnak, kitör a szeretet, a béke, a lagzi.
A VÉG. Csak azt nem tudjuk feledni. Mert Purcărete behozza a hótreált. Ahol eddig móka, kacagás, ármány folyt, a végén hirtelen vér ömlik. Naturálisan. Már-már gyomorkavaróan. Hogy Scapin tényleg kiszenved, míg azok, akiknek gondjait kibogozta, csak falnak mohón, hálátlanul, az nem egyértelmű. Beleláthatjuk, hogy kacagni fog, mert végül csak túljárt mindenki eszén, de azt is, hogy nem. Akár így, akár úgy, nyerni fog. Ahogy mi is, akik nem tudunk nem beszélni színház után arról, hogy akkor most mi van.
FIGURÁK. Trill Zsolt valójában soha nincs a színen, csak Scapin, ez a kissé életunt, de briliáns elme. (Aki lenyűgözően parodizálja Octave apját is!) Méltó ellenfelei a pszichopapák: Varga József szinte nélkül robban a feszültségtől, Garay Nagy Tamás némajelenetével is tökéletesen hozza a ma is ismerős nagyvállalkozót. A hölgyek ugyan (az állítólagos cigánylány, Zerbinette szerepében Orosz Melinda, és Szűcs Kata, mint Jácinta) árnyalt figurájuk ellenére is haloványabbak, ám Mészáros Leander abszurd alakjában (és alkatában), Rácz (Octave) és a szolgáját (Szilveszter) alakító Vranyecz Artúr tisztességgel helytállnak. Bár ezeket a kissé modoros figurákat láttuk már tőlük – többször is. Az eleven, Helmuth Stürmer alkotta térben, Vasile Şirli zenéjével a fülünkben összességében azonban úgy érezhetjük: ez egy olyan előadás, melyet bárhol játszhattak volna. Bárhol New Yorkban, Londonban, Moszkvában, Párizsban. Reméljük, fogják is.
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)